Özbekiston Markaziy Osiyoda strategik joylashuvga ega bo‘lib, so‘nggi yillarda o‘sib borayotgan iqtisodiy faolligi bilan e’tiborni tortmoqda. Shu sababli, yuk tashish va logistika sohasi uchun katta salohiyatga ega. Özbekistonga yo‘naltirilgan yuk tashish xizmatlari mamlakatning geografik joylashuvi va qo‘shni davlatlar bilan savdo aloqalariga qarab turlicha bo‘ladi. Quyida Özbekistonga yuk tashish haqida batafsil va turli ma’lumotlar:
1. Özbekistonning joylashuvi va transport tarmog‘i
Özbekiston quruqlik bilan o‘ralgan mamlakat bo‘lib, dengizga bevosita chiqish imkoniyatiga ega emas. Bu holat dengiz orqali yuk tashishni cheklasa ham, qo‘shni davlatlar bilan avtomobil yo‘llari, temir yo‘l va havo yo‘llari orqali bog‘lanishining muhimligini oshiradi. Ayniqsa, Xitoyning “Bir kamar, bir yo‘l” (BRI) loyihasi doirasida Özbekiston Osiyo va Yevropa o‘rtasidagi savdo yo‘llari markazida joylashgan bo‘lib, quruqlik orqali yuk tashish uchun strategik tranzit davlat hisoblanadi.
2. Avtomobil transporti va infratuzilma
Özbekistonning avtomobil yo‘llari asosan Toshkent, Buxoro, Samarqand kabi yirik shaharlar atrofida to‘plangan. Biroq, qishloq hududlarida yo‘llarni rivojlantirish xalqaro yuk tashishda muhim qiyinchilik tug‘dirishi mumkin. Özbekistonga qisman yuk tashish, odatda, Turkmaniston, Qozog‘iston va Qirg‘iziston orqali amalga oshiriladi. Bundan tashqari, Turkiya–Özbekiston yo‘nalishidagi yuk tashishda Qozog‘iston orqali o‘tuvchi marshrutlar afzal ko‘riladi. Rivojlanayotgan infratuzilma loyihalari bu yo‘nalishlarni yanada xavfsiz va tezkor qilishga hissa qo‘shmoqda.
3. Temir yo‘l transporti va yangi imkoniyatlar
Özbekistonda temir yo‘l transporti so‘nggi yillarda katta o‘zgarishlarga uchradi. Osiyo-Yevropa temir yo‘l yo‘nalishlari orqali Özbekistonning Xitoy, Rossiya va Yevropa bilan temir yo‘l aloqalari mustahkamlandi. Ayniqsa, Xitoy bilan temir yo‘l orqali amalga oshirilayotgan savdo mamlakatning tashqi savdosida muhim rol o‘ynaydi. Navoiy kabi logistika markazlari ushbu jarayonni tezlashtiruvchi muhim punktlarga aylandi.
4. Havo transporti va erkin savdo zonalari
Özbekiston poytaxti Toshkentda joylashgan Toshkent Xalqaro Aeroporti mamlakatning eng yirik logistika havo yuk markazi hisoblanadi. Bundan tashqari, Özbekistonda tashkil etilgan erkin savdo zonalari (Free Trade Zones) yuk tashish jarayonlarini tezlashtirish va bojxona imtiyozlarini taqdim etish orqali muhim rol o‘ynamoqda. Ushbu hududlar ayniqsa, xorijiy investorlar uchun jozibali imkoniyatlar yaratib, eksport-import jarayonlarini yengillashtiradi.
5. Yuk tashish bo‘yicha qo‘llanma va eksport jarayonlari
Özbekistonga yuk tashishda e’tibor qaratish lozim bo‘lgan yana bir jihat – mamlakatning bojxona tartiblari va qonunchilik normalaridir. Özbekistonning import jarayonlari ayrim mahsulotlar uchun qattiq bojxona nazorati va soliqlarga ega bo‘lishi mumkin. Shuning uchun yuk tashish kompaniyalarining oldindan ushbu jarayonlarni to‘liq tushunishi katta ustunlik beradi. Ayniqsa, qisman yuk tashishda hujjatlarning to‘g‘ri va to‘liq tayyorlanishi juda muhimdir.
6. Iqlim va geografiyaning yuk tashishga ta’siri
Özbekiston asosan quruqlik iqlimiga ega bo‘lib, yozda juda issiq, qishda esa keskin sovuq bo‘ladi. Bu holat ayniqsa haroratga sezgir mahsulotlarni tashishda maxsus choralar ko‘rishni talab qiladi. Sovutgichli transport vositalari yoki iqlim sharoitiga chidamli qadoqlash texnikalari bu borada asosiy rol o‘ynaydi.
7. Iqtisodiy va savdo hamkorliklari
Özbekiston 2020-yillarda tez o‘sayotgan iqtisodiyotga ega bo‘lib, bu rivojlanish savdo hajmining ham ortishiga sabab bo‘ldi. Turkiya boshchiligidagi bir nechta davlatlar bilan yangi erkin savdo bitimlari imzolandi, bu esa logistika sohasiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi. Turkiya–Özbekiston o‘rtasidagi o‘sib borayotgan hamkorlik ikki davlat orasidagi yuk tashish xizmatlarining ortishiga turtki bo‘ldi.
Özbekistonga yuk tashish jarayonlari logistika kompaniyalari uchun ko‘plab imkoniyat va muammolarni o‘z ichiga oladi. To‘g‘ri rejalashtirish, geografik va iqlim sharoitlarini hisobga olish, bojxona tartiblarini bilish Özbekiston bilan muvaffaqiyatli savdo va logistika munosabatlarini o‘rnatishning kalitidir.
